dr. P.J. van Brakel

 

Pieter Johannes werd als zoon van Arie van Brakel en Willemina Slegh in 1874 in Zaltbommel geboren. Na zijn artsenopleiding solliciteerde hij naar een vacature in Den Ham.

Op 15 juli 1903 benoemde de gemeenteraad dhr. P.J. van Brakel, med. doctorandus en arts in Zalt-Bommel, tot gemeente-geneesheer.

De 29-jarige geneesheer ging niet net als zijn vier voorgangers wonen in het statige pand aan de Grotestraat 47. Wellicht kon hij er niet terecht, omdat dit huis van 1903-1907 als rusthuis werd geëxploiteerd door dhr. A.F.C. Zeiler. (In 1908 verkocht de intussen naar Haarlem vertrokken dokter Ootmar het huis aan dhr. A. Middendorp.)

 

Van Brakel woonde en hield zijn praktijk in Hotel Bettman. Hier leerde hij ook zijn vrouw Sientje Meijerink uit Gramsbergen kennen. Zij was een aangetrouwde nicht van Bettman en woonde jarenlang bij haar oom en tante in en was als hulp aangesteld in het hotel. Dit hotel werd beheerd door de uit Goor afkomstige bakker Hendrik Jacob Bettman (geb. 1868) en zijn uit Gramsbergen afkomstige Jacoba Hendrika Meijerink. De Brinkstraat was destijds een van de belangrijkste straten van het dorp, want al het doorgaande verkeer van Zwolle naar Almelo maakte er gebruik van. Hotel Bettman was als eerste in de gemeente een erkend Bondshotel. Voor geboorte- en huwelijksaangiften moest men in het gemeentehuis zijn, maar het was heel gebruikelijk dat op zo’n feestelijke aangifte door de aangever én de ambtenaar van de burgerlijke stand een borrel bij Bettman werd gedronken. 

Van Brakel was vanaf het begin erg geliefd in het dorp en in de omliggende buurtschappen. Want een jaar nadat hij zich in Den Ham vestigde, besloten meerdere mensen om hem een geschenk aan te bieden "als blijk van erkentelijkheid, dat hij heeft afgezien van zijn voornemen om zich in een andere gemeente vestigen”.

Voor zijn jaarwedde deed hij in Den Ham, Vroomshoop, Egede en Marle de genees-, heel- en verloskundige armenpraktijk, de doodschouw en de vaccinatie. 

Het vaccineren tegen pokken was een van zijn veel voorkomende behandelingen. De gevaccineerden werden genoteerd in het gemeentelijke vaccinatieboek.

In 1907 meldde hij zich aan als lid van de in 1862 opgerichte artsenvereniging afd. Almelo en Omstreken.

Er was begin 1900 geen enkele verharde weg, behalve ongeveer drie kilometer in de richting Ommen en Vriezenveen via Daarle. De weg naar Vroomshoop was toen een ‘zeer slechte zandweg, evenals alle zandwegen naar de buurtschappen’. Als hij bij patiënten buiten het dorp op bezoek moest, ging hij op de fiets of met het rijtuig dat voor hem gemend werd door koetsier Remmink. Over aanrijtijden werd toen nog niet gesproken.Van Brakel wees vanaf het begin geen enkele patiënt af en stuurde ook niemand naar het College van B & W voor een zgn. doktersbriefje. Hij stuurde al zijn patiënten, rijk en arm, een rekening en ‘oefende met de armen geduld’. Wat hij binnenkreeg was winst en de rest bleef in zijn boek als onbetaald openstaan. Misschien haalde hij er ook weleens een streep door. Daarom ging zo goed als nooit iemand naar B & W voor een ‘doktersbriefje’. Dat bleef tot zijn dood.

Van Brakel werd, net als veel van zijn collega geneeskundigen, aangewezen voor het geneeskundige onderzoek ‘van gemeente-ambtenaren en oude-gemeente-ambtenaren, die aanspraak maken op pensioen wegens door invaliditeit veroorzaakte ongeschiktheid tot het verder vervullen van hun betrekking’.

Zijn jaarwedde werd in de loop der jaren enkele malen verhoogd. Een keer met f 300,-- bij de bouw van het doktershuis en ook een keer als compensatie bij de aanschaf van paard en rijtuig.

In 1912 waren er huwelijksplannen. Van Brakel liet daarom de bekende Almelose architect B. Vixseboxse Bzn. een dokterswoning in chaletstijl ontwerpen. (Van Brakel kende hem wellicht vanwege hun beider liberale politieke aspiraties.) Op 24 juli verstrekte de gemeente Den Ham de bouwvergunning. Timmerman Kremer bouwde de woning met praktijkruimte. 

Op 24 december 1912 trouwde Van Brakel met Sientje Meijerink. Aanwezig was de wethouder Middendorp.

 

Toen tijdens de griepperiode van 1918 75 gezinnen tegelijk een geneesheer nodig hadden, was dit voor het bestuur van het Groene Kruis aanleiding alles in het werk te stellen een geneesheer in het dorp te krijgen. Zodoende vestigde zich uiteindelijk in 1921 geneesheer Bokma. Om hem te bekostigen kreeg het Groene Kruis naast particuliere bijdragen à f 800,--  een jaarlijkse subsidie van f 800,-- van de gemeente. Het College van B & W eiste wel een goede taakverdeling tussen beide geneesheren. Een jaar later benoemde de gemeenteraad H. Bokma tot gemeente-geneesheer voor Wijk E (Vroomshoop). Zijn jaarwedde werd bepaald op f 900,--; dat van Van Brakel op f 1300,--.

Gezien onderstaande krantenartikelen maakte Van Brakel heel wat trieste ongelukken mee. Soms hoefde hij alleen de gewonden te verzorgen, maar vaak verrichtte hij de doodschouw. 

Ongeluk. De landbouwer V. te Den Ham, die Maandag door het te kort draaien met paard en wagen in sterken draf van den wagen onder de wielen geraakte en zich daarbij inwendig bezeerde is reeds Dinsdagavond na een hevig lijden overleden. (1903)

Aan verwondingen bezweken. De veehandelaar M. uit Den Ham is, toen hij van de markt te Rijssen terugkeerde, te Hooge-Hexel met zijn paar en tilbury in eene sloot geraakt en aldaar eerst den volgenden morgen in zeer benarden en pijnlijken toestand gevonden. De ongelukkige heeft nog slechts één dag geleefd en is aan gevolgen zijner verwondingen bezweken. (1906)

Verdronken. Te Vroomshoop is gistermiddag het 3-jarig dochtertje van den landbouwer K. verdronken in een sloot. (1908)

Treurig ongeluk. Maandagmiddag had tusschen Den Ham en Ommen in het Eerderbosch een treurig ongeluk plaats. Arbeider V.d.B., een oud man van bij de zeventig jaar, had zijn baas naar den trein gebracht. Alleen met paard en wagen terugkeerende, is hij, misschien door het op hol slaan van ’t paard, van den wagen gevallen. Men vond hem althans bij den weg liggende, terwijl het leven reeds bijna was gevloden. In een woning binnengedragen, stierf de oude man daar korten tijd later. (1909)

Verdronken. Te Marle is de 29-jarige aan toevallen lijdende dochter van den landbouwer S. in eene sloot gevallen en verdronken. (1909)

Dood door dorschmachine. Het 14 jarig dochtertje van B., te Vroomshoop, dat werkzaam was bij den landbouwer S. en behulpzaam bij het dorschen met de dorschmachine, is door deze machine gegrepen en tengevolge daarvan overleden. (1911)

De sectie van een lijk! Te Vroomshoop arriveerde de Rechter Commissaris uit Almelo, mr. Jorritsma, vergezeld van den subst.-officier van justitie, mr. V. Traa en den waarnemend griffier, den heer S, alsmede dr. v.d. W. uit Almelo en dr. v. Brakel uit Den Ham. Het lijk van den vervener J, wonende aldaar, moest geschouwd worden, teneinde de doodsoorzaak vast te stellen. Deze J. is Zaterdag te Daarlerveen, rijdende op een fiets zonder licht, in aanraking gekomen met een wagen, die eveneens zonder licht reed, en is Zondag overleden. Toen genoemde heeren zich in de woning van J. wilden begeven, kwamen een 6-tal dochters, een paar zoons en de vrouw naar buiten, razende en schreeuwende mededeelende dat zij het lijk niet wilden afstaan voor genoemd doel. Ondanks aanmaning van den burgemeester, die ook ter plaatse was, bleef de familie weigeren, waarop besloten werd tot het nemen van maatregelen. Eenige marechaussees waren reeds ontboden. Eerst geruimen tijd nadat er politie was gehaald en de predikant, die inmiddels ook verschenen was, eenige pogingen had aangewend, werd ten slotte door de familie toegestemd, waarna de sectie zonder verdere moeilijkheden kon geschieden. (1911)

Twee kinderen vergiftigd. Een zeer treffend ongeluk trof zaterdag het gezin van veenarbeider v.d.W, wonende onder de gemeente Vriezenveen, aan het Vriezenveensche veenkanaal. Drie kinderen uit dat gezin: Jan, oud 10 jaar, Arend, oud 7 jaar, en Johannes, oud 5 jaar, waren des morgens ongeveer 10 uur reeds gaan spelen en gaan varen met een schuitje in de wijk. De kinderen hebben toen gegeten van een vergiftige waterplant, de zogenaamde gemene waterscheerling, waarvan het gevolg was, dat twee van hen, Jan en Johannes, ernstig ziek thuis kwamen, des middags ongeveer 1 ½ uur. Beiden zijn na kort, doch hevig lijden bezweken. Arend, die maar weinig van den wortel van gezegde waterplant had gegeten, omdat hij het bitter en niet lekker vond, is hoegenaamd niet ongesteld geweest. Toen zij thuis kwamen, hebben de ouders onmiddellijk de hulp van dr. Van Brakel uit Den Ham ingeroepen, die spoedig per fiets aanwezig was – de afstand is echter 1 ½ uur gaans. Toen de dokter kwam, waren er reeds twee kinderen overleden; het derde is wellicht, ook door het toedienen van tegengift, dat in allerijl van dokters woning gehaald werd, behouden gebleven. (1911)

Ongeval. Donderdagavond had te Den Ham een droevig ongeluk plaats. De landbouwer V., 28 j oud, wilde met zijn vrouw per wagen de ouders van laatstgenoemde bezoeken. Onderweg, op den Geerdijk, geraakte het leidsel uit elkaar. V. wilde de eene streng, die weg viel, grijpen, doch viel daardoor voorover van den wagen, waarop de wielen hem over hoofd en borst  gingen. Hoewel dadelijk geneeskundige hulp aanwezig was, is de ongelukkige, na een paar uur, ten huize van E., bij wien men hem binnen had gebracht, overleden. (1914)

Droevig ongeval. Vrijdag had te Vroomshoop een droevig ongeluk plaats. De arbeider K. ging met drie andere arbeiders per fiets naar zijn werk over een weg, waarlangs een diepe wijk is. K. geraakte in de wijk en verdronk jammerlijk. Het schijnt, dat de andere arbeiders hem niet hebben kunnen helpen. (1915)

Dood buiten gevonden. De 72—jarige D. te den Ham, werd Vrijdagmorgen dood in de sneeuw achter zijn woning gevonden. Zeer vermoedelijk is hij ’s nachts onwel geworden, naar buiten geloopen en door de koude bevangen, in bewusteloozen toestand neergevallen. (1924)

Weldadige geloofsgenooten!! In de nacht van 29 April j.l. is door onbekende oorzaak huis en inboedel van Siemon Schlosser te Den Ham (O.), een prooi der vlammen geworden. Alles brandde totaal af, niets kon gered worden, en is dit hoogst fatsoenlijke huisgezin bestaande uit Man, Vrouw en twee Kinderen van alles beroofd. Ze moeten geholpen worden. Daarom doen ondergeteekenden een beroep op Uw nooit tevergeefs ingeroepen hulp. Dat ze in ruime mate vloeie. M.E. De Metz, Leeraar b/d Ned. Isr. Gemeente te Almelo. Jos. Hes, Leeraar b/d Ned. Isr. Gemeente te Borne. Bovenstaand bevelen aan: S.J.S. Hirsch, Operrabijn te Zwolle, J.J. Beukenkamp, Burgemeester te Den Ham (O.), P.J. van Brakel, Arts te Den Ham (O.). (1926) 

Ongeluk bij den hooioogst. Bij den Ham viel een vrouw van een wagen hooi. Met gespleten borstbeen werd zij naar het ziekenhuis vervoerd. (1926)

Overleden. De 71-jarige landbouwer H. te Den Ham, die eenige dagen geleden tusschen twee aan elkaar verbonden turfwagens bekneld raakte en daarbij een drietal ribben brak, is thans aan de gevolgen overleden. (1927)

Verdronken. De 20-jarige landbouwerszoon K. uit Daarle is in de Stouwesloot op de grens van de gemeente Vriezenveen en Hellendoorn verdronken. K. was ’s middags uitgegaan om zijn vader op het land te helpen. Den geheelen voormiddag had hij over hevige hoofdpijn geklaagd. Vermoedelijk heeft hij bij de Stouwesloot zijn hoofd wat willen verfrisschen en is daarbij in het water gevallen. Voorbijgangers vonden zijn lijk drijvende. Een geneesheer uit den Ham, die spoedig ter plaatse was, kon slechts den dood constateeren. (1928)

Weldadigen! Vele, zeer vele malen wordt een beroep op uwe onuitputtelijke weldadigheid gedaan en nooit te vergeefs. Ook ondergeteekenden moeten dit thans doen voor een oppassend hoogstfatsoenlijk huisvader, die steeds op moeizame, eerbare wijze voor zijn huisgezin van vrouw en zes kinderen, heeft kunnen zorgen, doch nu door ziekte daartoe niet meer in staat is. Alleen eene verplaatsing naar een gezond oord kan hem helpen, waardoor hij met Gods hulpe wederom voor zijn gezin het brood zal kunnen verdienen. Wilt gij daaraan medewerken? Natuurlijk! Zendt daarom spoedig uwe giften aan een der ondergeteekenden. J.J. Beukenkamp, Burgemeester, H. Voort, Wethouder, Dr. P.J. van Brakel, Arts, Ds. J.H. Meuleman, Predikant, allen te Den Ham (O.) M.E. De Metz, Leeraar bij de Ned. Isr. Gem. Almelo. De Opperrabijn van Overijssels, bekend met bovenstaand geval, beveelt dit gezin ten zeerste in uwe weldadigheid aan en is gaarne bereid giften in ontvangst te nemen. De Opperrabijn S.J.S. Hirsch. (1929) 

(Deze advertentie in het Nieuw Israelietisch weekblad had succes, want uit een vervolgadvertentie bleek dat er vanuit het hele land veel giften binnenkwamen voor deze ‘ziekelijken man’.)  

Aan den dood ontsnapt. Op den straatweg van Ommen naar Den Ham, onder de buurtschap Eerde, had hedenmorgen een ongeluk plaats, waarbij de bestuurder van een auto door een toevallige omstandigheid voor een vreeselijken dood gespaard is gebleven. De bestuurder, de 25-jarige J.S. uit Vriezenveen, kwam met zijn auto van Ommen gereden. Even voor de bocht bij Eerde begon de auto te slingeren, ten gevolge van een defect aan het stuur en vloog in de bocht te Eerde met een geweldige slag tegen een boom. De bestuurder werd er uit geslingerd en bleef bewusteloos liggen, doch de auto reed door en botste een eind verder weder tegen een boom en vervolgens tegen een telefoonpaal, waarop het benzinereservoir in brand vloog. De wagen stond onmiddellijk in volle vlam. Op dat oogenblik was niemand in de buurt aanwezig. Een tijdje later werd de chauffeur gevonden. Dr. v. Brakel, van Den Ham, wiens hulp ingeroepen was, bevond dat de man hevig aan het hoofd bloedde en enkele kneuzingen opgeloopen had, doch er overigens goed afgekomen was. (1932)

Trein vernielt doktersauto zonder de inzittende gevaarlijk te verwonden. Vroomshoop. Op maandag  wordt op de onbewaakte overweg in Vroomshoop een auto gegrepen door de trein van vijf uur naar Almelo. De auto wordt bestuurd door dr. Lammerts van Buren, die tijdelijk dr. Van Brakel vervangt. De auto wordt 50 meter meegesleurd en geheel verbrijzeld. De wagen brak in twee stukken en de dokter vloog tussen de stukken uit. Het ene stuk lag ongeveer 25 meter van de overweg, het andere ongeveer 60 meter. Dr. Lammerts van Buren werd, nog geheel bij kennis, bij iemand binnengebracht. Dr. Oskam en de zuster van het Groene Kruis waren spoedig ter plaatse. De patiënt had een wond aan het achterhoofd en een rib en een pink gebroken. De patiënt klaagde over hevige pijnen in zijn rug, vooral toen hij vervoerd werd naar de woning van dr. Van Brakel in Den Ham.  (1932)

 

Samen met de heren H.E. Kleysen, logementhouder te Vroomshoop en J.H. Klinkhamer, slager te Amsterdam, en met een startkapitaal van f 32.000,-- (verdeeld over 32 aandelen) richtte Van Brakel in 1910 Turfstrooiselfabriek N.V. Trio op. Dit bedrijf vestigde zich in Vroomshoop, maar stond aan de Vriezenveense Wijk. Doel was "winst te behalen met het zoowel in als buiten Nederland aan- en verkoopen van gronden, benoodigd tot het exploiteeren van veenen, het aan- en verkoopen en fabriceeren van turf en turfstrooisel en dergelijke waren, het in cultuur brengen van afgeveende gronden, alles in den meest uitgebreiden zin, en met het nemen van aandeelen in vennootschappen, zoo in als buiten Nederland gevestigd, geheel of gedeeltelijk tot hetzelfde doel opgericht’. De duur werd gesteld tot 31 december 1940.

Kleijsen werd directeur. Hij verkocht daarom in 1914 zijn ‘van ouds goed beklante Café met vergunning’ gelegen aan de markt ‘op 5 minuten afstand van het station’ op ‘den besten stand te Vroomshoop’. Hij bleef tot na de Tweede Wereldoorlog directeur.Aandeelhouder en commissaris Klinkhamer werd al vrij gauw opgevolgd door Van Riggelen en daarna door Terwindt en Hartgers.Trio deed vaak mee bij de aanbestedingen in grote Nederlandse gemeenten als Leeuwarden om fijn turfstrooisel te leveren voor de stadsreiniging en in Tilburg en Leiden voor de paarden in de kazerne.

De piek in de turfstrooiselafzet werd veroorzaakt door de brandstoffenschaarste en de bruikbaarheid van het product in de loopgraven op de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog. Met name de jaren 1915 t/m 1918 waren "zeer winstgevend”. Verder was er veel vraag van remises van paardentrams, cavalerieafdelingen van het leger en andere instellingen waar veel paarden werden gehouden. Turfstrooisel werd vanwege het grote absorberende vermogen en de desinfecterende werking gebruikt als vervanger van stro. Ook reukloze toiletten werden ontwikkeld op basis van turfstrooisel.

De turf werd met schepen via het Veenkanaal afgevoerd. Er was export naar o.a. Engeland en Amerika. Voor de grotere schepen werd een zwaaikom gemaakt ter hoogte van Trio.

In de Vroomshoopse naamlijst voor de telefoondienst van 1915 uitgegeven door het Hoofdbestuur der Posterijen en Telegrafie stonden slechts vijf nummers: 1. de Naaml. Venn. Turfstrooiselfabr. ‘Trio’ en Veenderij dir. H.E. Kleijsen, 2. Het stationskoffiehuis, 3. Hotel Tebberman Stalhouderij, 4. Witkop T. in aardappelen, landbouwwerktuigen en kunstmest en 5. Ossevoort G.J. Fabrieksbaas.Na een glorietijd nam na 1918 de betekenis van de veenderijen voor Vroomshoop af. Het aantal werknemers slonk van ruim 300 in 1909 tot bijna 160 in 1930.

In 1925 waren er in deze omgeving nog 7 turfstrooiselfabrieken, waaronder 2 van Trio. 

 

 

 

In de jaren 1910-1914 was er de ‘Landbouwvereniging Vroomshoop en Omstreken’. Hier waren ook veel Hammer boeren lid van. Voorzitter was burgemeester Beukenkamp. Er werd ’s winters beurtelings vergaderd zowel in Vroomshoop als in Den Ham. Op deze vergaderingen kwam ook de melkverwerking ter sprake. Er was onbehagen bij veel zelfkazende boeren over de afzet van hun boter, terwijl weer anderen minder tevreden waren over de slechte uitbetalingen van het handkracht-boterfabriekje ‘De Volharding’ aan de Brink. Mede gezien de vele veebedrijven vond men dat er een zuivelfabriek moest komen. Burgemeester Beukenkamp besprak dit onder meer met Van Brakel. Met Hartgers, De Raad en Middendorp werkten zij verdere plannen uit.  De eerste ledenvergadering op 12 maart 1914 werd massaal bezocht. De oprichting van een Hammer roomboterfabriek bleek alle reden van bestaan te hebben. De stichtingskosten van de Coop. Stoomzuivelfabriek ‘De Eensgezindheid’ werden geraamd op f 30.000,--. Enkele weken daarna kozen de leden een definitief bestuur met o.a. Van Brakel. Op 20 maart 1915 werd de nieuwe fabriek geopend. Directeur werd de heer G. Posthumus.

 

 

 

In 1920 zag de boerenbevolking van Den Ham en omstreken steeds meer in dat het zonder een bank en een eigen aankoopvereniging niet meer ging. Steeds meer werden ze afhankelijk van plaatselijke leveranciers en geldschieters waardoor hun vrijheid, maar bovenal hun ontwikkeling steeds meer bij andere bevolkingsgroepen achter raakten. Vooral Van Brakel zag deze nood van de boeren en zette zich voor hen in. En zo werden de ‘Coöperatieve Boerenleenbank’ en de ‘Coöperatieve Vereniging afd. Den Ham der Overijsselsche Landbouwmaatschappij tot Aankoop, alsmede tot Verkoop van Landbouwartikelen en zoo noodig tot verwerking van Landbouwbenodigdheden’ opgericht. De eerste Algemene Ledenvergadering was op 10 juni 1920 in hotel Bettman onder voorzitterschap van H.J. Pastink. Er waren 108 leden aanwezig. In de Algemene Ledenvergadering van 4 augustus 1920 werd besloten om een eigen opslagplaats met malerij te kopen. Hiervoor werd windmolen ‘De Korenschoof’ met malerijgebouw en molenaarshuis aangekocht (locatie nu: brandweerkazerne). In deze vergadering werd ook de eerste directeur de heer G. Lindenhovius uit Den Ham benoemd. De omzet breidde zich al snel uit, zodat in 1920 al een extra molen werd gehuurd en in 1921 werd een nieuw kantoor gebouwd. In 1925 werd een filiaal in de Smithoek gebouwd volledig ingericht met maalstenen en graansilo’s.

De boerenleenbank kreeg eerst een plek in de gebouwen van de aankoopvereniging. 

 

 

In een paginagrote advertentie in het Algemeen Handelsblad beval Van Brakel samen met nog een groot aantal geneeskundigen Dr. Blooker in 1905 aan voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer. C.F.J. Blooker (1852-1912) was een Amsterdamse arts en wethouder, die als volksgezondheidsspecialist van 1905-1909 de oude - of vrije liberalen vertegenwoordigde in de Tweede Kamer.

Toen er in 1907 Provinciale Staten verkiezingen waren, werd Van Brakel door de Vrijzinnige kiesvereenigingen in Wierden en Almelo tot één van de ‘voorloopige candidaten’ gesteld. In 1923 en in 1931 zetten de kieskringen Almelo en Ommen Van Brakel opnieuw op de kandidatenlijst van de Liberale Staatspartij ‘De Vrijheidsbond’ voor de Statenverkiezingen.

Ook bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1927 liet Van Brakel zich kandidaat stellen. Hoewel hij voldoende stemmen kreeg, nam hij zijn benoeming toch niet aan.

Toen in 1929 de bekende vrouwenvoorvechtster en partijgenote Aletta Jacobs gecremeerd werd, merkte de Nieuwe Rotterdamsche Courant Van Brakel op als één van de vele aanwezigen.

 

De Vrijheidsbond De in 1887 opgerichte Vrijzinnige kiesvereniging ging een jaar later op in de Liberale Unie. In 1921 herenigden de Liberale Unie, de Bond van Vrije Liberalen en enkele kleinere liberale partijen zich als een meer traditioneel liberale partij (de Liberale Staatspartij) met als naam ‘De Vrijheidsbond’. De Vrijheidsbond had vooral aanhang onder ondernemers, hogere ambtenaren, herenboeren en gegoede middenstanders en onder mensen met een vrij beroep zoals artsen en advocaten. De partij was sterk in de handelssteden Amsterdam en Rotterdam, in welvarende gemeenten in het Gooi en rond Den Haag, en op het platteland in Groningen, Drenthe en Zeeland. In 1919 slaagde de Vrijzinnige-Democratische Bond erin het actief vrouwenkiesrecht door het parlement te krijgen. De partij wilde de rol van de overheid zo klein mogelijk houden evenals de staatsuitgaven. De bureaucratie en de ‘doodende belastingdruk’ moesten bestreden worden. De vrije markt zou leiden tot realistische lonen en realistische prijzen.

Daarna werd nog door verschillende sprekers het woord gevoerd, zooals namens de Oudercommissie der o.l. school, de coöp. Verbruiksvereeniging "De Volharding” te Vroomshoop, door den Secretaris namens het secretariepersoneel, de afdeeling den Ham van "Het Groene Kruis”, de gemengde zangvereeniging en het kinderkoor, de commissarissen van de Boerenleenbank en door den heer de Vries te Zwolle, oudhoofd der o.l. school alhier als vriend van den jubilaris.

Namens de bewoners van Daarle en andere deelen der gemeente Hellendoorn, waar dr. van Brakel zijn praktijk uitoefent, voerden nog het woord ds. De Mol Moncourt te Daarle en de burgemeester van Hellendoorn.

Tusschen de verschillende sprekers lieten zich horen de gemengde zangvereeniging "Crescendo” alhier en het kinderkoor van dien naam, de zangvereeniging "Zang- en Vriendschap” van Vroomshoop en de zangvereeniging "Looft den Heer” alhier.Na afloop nam de jubilaris zichtbaar aangedaan ’t woord en bedankte allen.Van de daarna gehouden openbare receptie werd door zeer velen gebruik gemaakt.

De muziekvereenigingen van Vroomshoop en den Ham waren in volle actie. Het was, in ’t kort gezegd, een mooi feest, dat op den jubilaris een blijden indruk zal hebben gemaakt en hem voldoening zal hebben gegeven, niet alleen voor zijn werk als geneesheer, doch ook voor de belangelooze moeite, die hij zich voor den bloei van verschillende zaken en vereenigingen in deze gemeente getroost.

 

 

zoon Adriaan Willem en burgemeester Beukenkamp. De man met vlinderdas is Bettman.

 

 

 

 

Het Overijssels weekblad Van Eigen Erf schreef bij het overlijden van Van Brakel: "In den persoon van den Heer P.J. van Brakel is een bekwaam geneesheer en algemeen bemind mensch heengegaan die gedurende meer dan 30 jaren zijn gaven en krachten aan de bevolking van Den Ham heeft gegeven.” 

 

Van Brakel verwierf niet alleen groot aanzien bij de Hammenaren, maar ook ver daarbuiten.  

De bekende dialectdichter Johanna F. van Buren uit Hellendoorn publiceerde onderstaand gedicht in april 1934.

 

 

 

In tegenwoordigheid van honderden belangstellenden uit de gemeente en uit den omtrek van Vroomshoop, Daarle enz. werd gisternamiddag op de algemeene begraafplaats het gedenkteeken onthuld op het graf van dr. P.J. van Brakel, van 1903 tot 1934, dus ruim 30 jaren geneesheer te Den Ham, en aldaar overleden 28 Maart j.l. Het monument is ruim 2 meter hoog, fraai afgewerkt en is geplaatst op een vierhoekig voetstuk. Op de Oostzijde van het monument is aangebracht het navolgende: P.J. van Brakel, Med. Docts. 17-3-1874, 28-3-1934. Onderaan staat vermeld: Ter gedacthenis aan Zijne geneeskundige practijk 1903-1934.

De overdracht aan de familie geschiedde door den voorzitter van het comite Ds. J.H. Meuleman, Geref. Predikant alhier. Eveneens werd aan de familie overgedragen een fraai album met circa 1200 namen van hen die in de kosten hebben bijgedragen. Dit album was verzorgd door den heer G. Blekkenhorst te Den Ham. Namens de familie werd het monument met album aanvaard. De burgemeester, raadsleden, predikanten, ambtenaren, enz. waren bijna allen aanwezig.

 

 

Gelijk na het overlijden van Van Brakel neemt dr. Hein Kohly de praktijk over. Mevrouw Van Brakel-Meijerink ging wonen in De Bilt. In 1938 kwam ze terug naar Den Ham. Ze liet aan de Dorpsstraat een huis bouwen schuin tegenover het doktershuis. Zij overleed in 1960 en werd, net als de in 1953 overleden dochter H.J. van Grol – Van Brakel, ook begraven in het familiegraf op de Oude Begraafplaats aan de Molenstraat. 

 

 

Archief Gemeente Twenterand, Vriezenveen

 

 Luister hier naar het verhaal van dokter Van Brakel

 

Lees hier over de eerste vier gemeente-geneesheren van Den Ham.